Jennifer Jason Leigh sinh năm 1962 tại Hollywood, là con nhà nòi với bố là diễn viên còn mẹ là biên kịch. Cha mẹ ly hôn năm Leigh hai tuổi. "Tôi thừa hưởng khả năng đánh giá kịch bản nhờ lớn lên giữa những bản nháp tác phẩm của mẹ. Tôi luôn ngưỡng mộ mẹ. Bà là biểu tượng phụ nữ cũng như nghệ sĩ với tôi", nữ diễn viên chia sẻ.
Bước lên sân khấu từ năm 9 tuổi, Leigh luôn có sự dìu dắt từ mẹ suốt chặng đường diễn xuất tuổi teen tới khi trưởng thành. Nhờ đó, nữ diễn viên tiếp thu được tính nghiêm túc cũng như sự kỹ lưỡng trong việc nghiên cứu nhân vật trong công việc.
| Jennifer Jason Leigh ở Lễ trao giải Quả Cầu Vàng 2016. |
Thành danh với hình tượng gái điếm, nghiện ngập
Leigh gây ấn tượng với khán giả từ phim hài tuổi teen Fast Times at Ridgemont High (1982). Trong phim, người đẹp 20 tuổi có cảnh trồi lên từ bể bơi, khoe thân hình sexy. Dù vậy, Jennifer J. Leigh thực sự ghi điểm nhờ những vai diễn trong Last Exit To Brooklyn (1989) và Miami Blues (1990). Trong cả hai phim, Leigh đều đóng vai gái điếm.
Trong phim Last Exit To Brooklyn, Leigh vào vai cô gái bán hoa ma mãnh, chuyên lượn lờ ở các quán bar tại Brooklyn (New York) rồi trộm cắp tiền của khách. Ở một cảnh phim, cô gái điếm bị cưỡng hiếp hội đồng sau khi uống say. Trong khi đó ở phim Miami Blues, Leigh vào vai một nữ sinh ngây thơ đi đứng đường để kiếm thêm. Một lần, cô gặp và yêu cuồng si một gã tội phạm chuyên giết người.
Hai vai diễn đối lập nhau giúp Leigh được giới phê bình ca ngợi nồng nhiệt. Vai diễn gai góc của cô ở Last Exit to Brooklyn được nhà phê bình quá cố Roger Ebert đánh giá là dũng cảm còn vai ngây thơ lại được giới chuyên môn tán dương là nhân vật gây đồng cảm. Ngoài ra, phim Last Exit to Brooklyn giúp Leigh giành hai giải "Diễn viên phụ xuất sắc" từ Hiệp hội phê bình phim New York và Hiệp hội phê bình phim Boston.
 |
| Cảnh bikini của Leigh hồi 20 tuổi trong phim "Fast Times at Ridgemont High". |
Từ đó, Leigh chuyên được mời vào mẫu nhân vật "gái hư" của màn bạc. Năm 1992, Leigh đóng vai một phụ nữ bị tâm thần, chuyên hành hạ bạn cùng phòng trong phim ăn khách - Single White Female. Bộ phim mang về cho cô giải "Ác nữ ấn tượng của màn bạc" tại Lễ trao giải MTV. Năm 1995, Leigh vào vai cô gái luôn giằng xé nội tâm vì phải che giấu quá khứ thơ ấu bị lạm dụng tình dục trong phim chuyển thể từ tiểu thuyết của Stephen King - Dolores Claiborne.
Cũng trong năm 1995, Leigh được ca ngợi với vai diễn Sadie Flood trong bộ phim Georgia, do chính mẹ cô là biên kịch. Để vào vai cô ca sĩ nhạc Rock nghiện ngập tự hủy hoại bản thân, Leigh ép cân xuống còn 41 kg và trực tiếp hát mọi bản nhạc trong phim. Sự hy sinh cho vai diễn được đền đáp khi bộ phim cùng nhân vật của nữ diễn viên được khen ngợi nồng nhiệt cũng như giành giải thưởng Tinh thần độc lập. Nhiều người tiếc nuối khi cô không được đề cử Oscar cho vai này.
Làm việc với nhiều đạo diễn phim độc lập suốt thập niên 1990, Leigh khẳng định cô ngưỡng mộ nhà làm phim Robert Altman. "Ông ấy không chỉ là đồng nghiệp mà còn là người thầy dạy tôi diễn xuất, người giúp tôi lột xác qua từng nhân vật", người đẹp chia sẻ. Cô đóng hai phim của đạo diễn từng 5 lần được đề cử Oscar là Short Cuts (1993) và Kansas City (1996).
Đề cử Oscar đầu tiên cho vai nữ tướng cướp ở 'The Hateful Eight'
Đầu thập niên 2000, Leigh thiết lập tên tuổi nữ hoàng của dòng phim noir (những câu chuyện tội phạm lấy bối cảnh ở các khu ổ chuột tồi tàn). Người đẹp nhận vai vợ gangster trong phim tội phạm của Sam Mendes - Road to Perdition (2002) và vai người chị gái bị giết thảm trong phim giật gân gợi dục In the Cut (2003) của nữ đạo diễn Australia - Jane Campion.
Năm 2004, sau thời gian dài tránh vai gái điếm, Leigh quay trở lại màn bạc với dạng vai này trong phim giật gân The Machinist. Leigh hóa thân thành người phụ nữ dưới đáy xã hội, yêu thực lòng người thợ máy mắc chứng mất ngủ. Diễn xuất của Leigh được đánh giá là có tính hài thâm thúy, nhân ái và quyến rũ.
 |
| Jennifer Jason Leigh tái xuất vào vai nữ tướng cướp trong "The Hateful Eight". |
Sau The Machinist, Leigh kết hôn với nhà làm phim Noah Baumbach vào năm 2005 và ngừng diễn để tập trung cho gia đình cũng như làm đạo diễn. Cô mô tả bản thân là người rụt rè, hướng nội và không thích sự tấp nập của Hollywood. "Tôi thà đóng vai diễn để lại cảm xúc mạnh cho khán giả còn hơn vai diễn kiếm ra hàng trăm triệu USD nhưng người xem không nhớ gì", bà mẹ một con kể. Năm 2013, Leigh ly hôn chồng, bận rộn nuôi con tới nỗi gần như ngừng hẳn nghiệp diễn thì được mời tái xuất với phim The Hateful Eight.
"Tôi đã ngoài 50 tuổi, cánh cửa sự nghiệp gần như đóng lại và thấy yên ổn với vai trò làm mẹ. Tôi gần như quên mất mình là diễn viên thì bất ngờ được Quentin Tarantino mời đóng phim. Đó là cơ hội bất ngờ. Quentin là nhà làm phim ngoại lệ trong ngành công nghiệp Hollywood. Ông ấy rất chi tiết và luôn đánh giá các diễn viên trên bình diện cả sự nghiệp chứ không chỉ nhìn vào hai hay ba phim họ mới đóng. Ông ấy đánh giá cao thực lực của người diễn viên có tài. Làm việc với Quentin khiến tôi tìm lại được tình yêu với nghề diễn. Ông ấy khiến tôi nhận ra rằng mình chưa bao giờ là kẻ thừa thãi khi đi theo nghiệp diễn".
The Hateful Eight (Tám kẻ hận thù) lấy bối cảnh miền Tây hoang sơ nước Mỹ giữa thế kỷ 19, kể về một nữ tướng cướp bị hai kẻ săn tiền thưởng bắt và mang đến thị trấn giao cho tòa án treo cổ. Giữa đường, xe ngựa của họ phải vào một quán rượu để trú chân tránh bão tuyết. Ở đây, những âm mưu thâm độc và những cuộc đấu súng tàn khốc diễn ra. Vai diễn của Leigh là nữ tướng cướp độc ác tới nỗi bị đàn ông gọi là "quỷ cái". Cô phì nước bọt thẳng mặt tay săn tiền thưởng da đen và dùng mọi quỷ kế để sống sót.
 |
| Kurt Russell và Jennifer Jason Leigh trong "The Hateful Eight". |
"Cô ta gan góc như đàn ông. Cô ta đã chứng kiến nhiều bạo lực trong đời nhưng không sợ hãi và không bao giờ để đàn ông làm tổn thương mình", Leigh kể về vai diễn nữ tướng cướp độc đáo trong phim mới. Minh tinh cũng cho rằng cô cảm thấy an tâm trong những cảnh bị xích và bị bạn diễn Kurt Russell tát. "Nhờ anh ấy mà tôi diễn được tốt", Leigh nói.
Bằng lối diễn thuần thục của một tài năng gần 40 năm hoạt động trên màn bạc, Leigh cho người xem thấy một ả tướng cướp lì đòn. Nhân vật quái nữ lột tả đầy đủ sự tàn khốc của cuộc sống ở miền Tây nước Mỹ thời xa xưa cũng như những hận thù giữa người da trắng và da đen. Khi biết bản thân được đề cử Oscar 2016, Leigh chia sẻ: "Tôi hiểu người diễn viên phải làm gì để được vinh danh. Họ phải đổ mồ hôi và nước mắt trên trường quay".
Cùng The Hateful Eight, Leigh tham gia lồng tiếng cho vai nữ chính trong Anomalisa - tác phẩm được đề cử giải "Phim hoạt hình xuất sắc". Với hai vai diễn đáng kể, minh tinh thừa nhận 2015 là năm đáng nhớ trong sự nghiệp của cô.
Vũ Văn Việt
