Nhà văn Umberto Eco qua đời

Website nhật báo Italy La Repubblica đưa tin tiểu thuyết gia sinh năm 1932 qua đời vào tối thứ sáu, ngày 19/2 (giờ địa phương).

Trong cuộc phỏng vấn ở một chương trình của Guardian Live vào năm ngoái, Eco từng bộc lộ quan điểm viết lách của ông: "Tôi không biết các độc giả mong chờ điều gì. Tôi nghĩ một nhà văn nên viết về những gì mà độc giả không mong chờ. Vấn đề của người viết không chỉ là tìm hiểu xem độc giả đang cần gì mà là phải thay đổi họ, phải tạo nên một loại độc giả mà người viết muốn có cho mỗi tác phẩm của mình". Sinh thời, ông nhận mình là một triết gia và chỉ viết tiểu thuyết vào các kỳ nghỉ cuối tuần.

Nhà văn Eco sinh tại Alessandria, một vùng thuộc miền Bắc của Italy. Vào những năm 1950, ông yêu thích, dành sự quan tâm và nghiên cứu cho các bộ môn liên quan đến lĩnh vực triết học thời Trung cổ và văn chương khi học tại Đại học Turin. Có sức viết bền bỉ, đến nay, ông được xem là nhà văn, học giả, nhà bách khoa nổi tiếng.

Trong vai trò nhà văn, ông được biết đến với các tiểu thuyết như: Il nome della rosa (Tên của đóa hồng, 1980), Il pendolo di Foucault (Quả lắc của Foucault, 1988), Isola del giorna prima (Hòn đảo của ngày hôm qua, 1994), Baudolino (2000), Ngọn lửa bí ẩn của nữ hoàng Loana (2004), Nghĩa địa Praha (2010).

Trong giới học thuật, ông là người đi đầu trong lĩnh vực ký hiệu học, nghiên cứu các ký hiệu và biểu tượng. Ông là giáo sư giảng dạy ở trường đại học Bologna từ năm 1971 đến nay, đồng thời là giáo sư thỉnh giảng ở nhiều đại học danh tiếng. Các công trình nghiên cứu nổi tiếng của ông có: Opera aperta (Tác phẩm mở, 1962), La struttera assente (Lý thuyết ký hiệu học, 1968), limiti dell"interpretazione (Những giới hạn của Nhận thức, 1991)... Ông còn viết nhiều bài báo, bài tiểu luận về nhiều vấn đề khác nhau như triết học, mỹ học, lịch sử, văn học, văn hóa, dịch thuật... được đăng tải trên nhiều tạp chí.

Tên tuổi ông được biết đến qua tiểu thuyết đầu tay xuất bản năm 1980 mang tên Tên của đóa hồng. Sách kể câu chuyện xảy ra bên trong một tu viện dòng Benedict cuối năm 1327 ở Italy, khi đang xảy ra những xung đột giữa Giáo hoàng và triều đình, giữa Giáo hội và các dòng tu. Tu viện giàu có của dòng Benedict - nơi gặp gỡ giữa các phái đoàn đại diện cho Hoàng đế và Giáo hoàng - chao đảo trong những biến cố.

Bìa cuốn "Tên của hoa hồng" bản tiếng Việt do Nhã Nam phát hành. Tiểu thuyết trinh thám kinh điển của nhà văn Italy Umberto Eco do dịch giả Lê Chu Cầu chuyển ngữ là bản Việt hóa đầy đủ nhất từ trước tới nay của tác phẩm này.

Tác phẩm đoạt giải thưởng Premio Strega năm 1981, giải Médicis étranger năm 1982 và được đạo diễn J. Jacques Annaud chuyển thể thành phim. Đằng sau câu chuyện trinh thám lôi cuốn là những vấn đề lịch sử, tôn giáo của thời Trung cổ, đặc biệt là vấn đề bản thể con người.

Ngay khi được xuất bản ở Italy, cuốn sách lập tức đạt thành công vang dội và được dịch ra rất nhiều thứ tiếng. Trước đây từng có bản dịch tiếng Việt nhưng bị lược đi nhiều trang mang tính hàn lâm triết học cũng như những phân tích lịch sử xã hội, tôn giáo. Năm 2013, Nhã Nam mang đến cho độc giả Việt Nam bản dịch đầy đủ. Dịch giả Lê Chu Cầu dịch từ tiếng Anh và đối chiếu với các bản tiếng Đức, Italy và Nga. Bản thân dịch giả từng học trường dòng nên cũng nhận được sự giúp đỡ của các linh mục để hoàn thiện tinh thần của bản dịch.

Thất Sơn